the art of transitions

on going through discomfort and awkward seasons of life

TLDR;

Bài này mình viết về quá trình đi qua chuyển giao (đọc về 4 loại chuyển giao ở đây), những điều mình đã làm để vượt qua giai đoạn đó, cùng vài điều mình học được và muốn chia sẻ với bạn.

Mình đã nghĩ về bài viết này từ tháng 10/2024, nhưng tận bây giờ tháng 04/2025 mới cảm thấy "đủ" để viết ra. Bạn có thể lướt qua xem đây là lời nhắn nhủ cho bản thân mình của ngày trước, cũng có thể là survival kit mà mình đóng gói lại giúp cho việc neo mình qua chuyển giao trở nên dễ thở hơn.

2024 là năm đánh dấu hành trình mình đi qua rất nhiều những chuyển giao khác nhau, trong đó có chuyển việc. Một ngày cách đây hơn nửa năm, mình vừa kết thúc phiên với anh Coach để rà soát lại chặng đường kế hoạch 2-3 tháng cuối của kì gap thì nhận tin nhắn báo đậu job từ TA, và đã không biết phải phản ứng như thế nào. Trong lòng có một chút thích thú vì cảm giác vừa đạt được thành tựu nho nhỏ nào đấy, vừa lo sợ tột cùng vì chưa biết mình có sẵn sàng trở lại đường đua công sở hay chưa. Kèm nhiều câu hỏi tự vấn khác.

Mà với cái tính thích thử của mình, đặc biệt trong những năm gần đây, khi mình có khá nhiều bước chuyển cả về cuộc sống cá nhân lẫn môi trường đi làm, mình đã quyết định lên thuyền. Mình nhận một cái job offer mà tại thời điểm đó theo mình là cần một mức độ thích nghi ở cái tầm hard core khủng khiếp:

• Chuyển đổi về lĩnh vực: mình chuyển từ giáo dục sang tài chính (lại còn là decentralized finance - tài chính phi tập trung), làm việc trong lĩnh vực blockchain & crypto; một lĩnh vực nằm cuối danh sách các lĩnh vực mình muốn thử trong bảng mô tả công việc phù hợp mình viết ra năm ngoái, một mảng mình chưa từng tìm hiểu qua, và cũng technical hơn rất nhiều so với hồi mình làm edtech.

• Chuyển đổi về giai đoạn phát triển: mình từ early-stage startup với vòng đời sản phẩm ngắn hạn sang một startup khác đang trong giai đoạn demanding hơn về growth cũng như là tối ưu hoá doanh thu.

• Chuyển đổi về quy mô công ty: từ startup trên dưới 10 thành viên, mình tham gia vào bộ máy có tổng trên 300 con người tại thời điểm onboard.

• Chuyển đổi về khoảng cách địa lý: công ty cũ cách chỗ mình ở vài trăm mét đi bộ, giúp mình tiết kiệm cực nhiều tiền xăng, và công sức chuẩn bị/commute mỗi ngày; công ty hiện tại tốn mình ~13km mỗi chiều lái xe, 30-45 phút/chiều, hoặc 50-70k cho mỗi chuyến xe công nghệ.

• Chuyển đổi về quy định: cả hai công ty đều có giờ giấc làm việc khá linh hoạt, tuy nhiên công ty hiện tại có thêm quy định chấm công cả giờ vào lẫn giờ ra về, và làm việc remote thì cần nộp đơn như xin nghỉ phép thông thường, với lý do hợp lý.

• Chuyển đổi về văn hoá: sau rất nhiều năm đi làm, đây là lần đầu tiên mình làm việc cho một công ty thuần Việt 100%, mình bắt đầu đối diện với một số những khác biệt trong phong cách làm việc, cho đến phong thái giao tiếp trong công ty.

Dù cho có rất nhiều sự chuyển đổi mình cần phải đón nhận, khi đó mình đã nghĩ, công việc này vẫn có độ match nhất định về định hướng chuyên môn cũng như mức độ phù hợp về thế mạnh và niềm yêu thích tự nhiên của mình:

• Công việc có yếu tố về product và tech. Sản phẩm là digital product và day-to-day work của mình chạm được tới tầng phát triển sản phẩm. Vì mình genuinely có mong muốn giải quyết vấn đề cốt lõi và tạo ra giá trị thực tế từ sản phẩm, không chỉ đơn thuần thông qua branding & communication. Mình có niềm tin vào những sản phẩm được tạo ra để giúp cho cuộc sống con người thuận tiện hơn, dễ dàng hơn và cải tiến hơn, ở nhiều góc độ khác nhau.

• Công việc thường ngày có ít nhất 70% phần việc rơi vào nhóm các hoạt động, loại nhiệm vụ mình thích làm, ngoài ra thì open cho việc thích nghi tuỳ vào trách nhiệm và yêu cầu thực tế mà công việc đem lại.

• (Và một số lý do riêng tư khác)

Tuy nhiên, thực tế vả vào mặt mình kiểu:

Trong vòng 2 tháng thử việc, mình liên tục muốn nghỉ.

Niềm hứng thú và sự tò mò về ngành nghề và công việc mới dần dần được rút cạn, để lại mình và muôn vàn những cảm xúc khó trong quá trình chuyển giao. Cùng thời điểm ấy, mình cũng đi qua việc kết thúc mối quan hệ nghiêm túc với một người. Thế là chuyển giao chồng chất chuyển giao. Kiểu như thay vì lên level từng chút một, vũ trụ đập bài học khó liên tục để mình “vượt cấp” nhanh hơn:

• Mình vào công ty trong giai đoạn tái cấu trúc, thay đổi nhiều về nhân sự và cách hoạt động của các đội nhóm khác nhau. Có những phần trách nhiệm đang được đánh giá và thay đổi, có những framework và quy trình chưa được thực thi, có những cách làm đang được “đập đi xây lại”. Một phần vì vậy mà mình đã không được trải qua một quá trình onboarding đủ chi tiết và quy củ, khiến việc onboard khó khăn hơn.

• Mình là dân ngoại đạo, không phải là người dùng cuối của sản phẩm, cũng chẳng skin-in-the-game. Mình tiêu tốn nhiều não và năng lượng hơn bình thường khi cần process thông tin trong các cuộc họp với những phòng ban cross-function của công ty. Khối lượng thông tin cần thu thập và hiểu cũng cực kỳ overwhelming, vì ngành mình (Web3) có đặc trưng là những thuật ngữ phức tạp, những quy tắc ngầm, và sự biến chuyển tin tức cần sự nhạy bén tính bằng giây bằng phút. Mọi người hay nói đùa chỉ cần off một ngày là tức khắc trở thành người tối cổ 🤦🏻‍♀️

• Khối lượng công việc của mình chưa quá nhiều, mình không OT sau giờ làm hay cuối tuần. Nhưng công việc khi đó không cho mình năng lượng và kích thích mình tìm tòi nhiều hơn, ngược lại lại khiến mình mất động lực, và thiếu niềm tin. Phải rất lâu rồi mình mới gặp self-doubt nhiều như thế, không chỉ doubt về năng lực của chính mình mà còn doubt về giá trị mà mình theo đuổi. “Tại sao mình đang làm cái này ấy nhỉ? Nếu chỉ đi làm vì tiền thì có dễ hơn không?”

  

  Trăn trở được mình mang lên 1 thread trên cộng đồng…

• Về con người, dù mình đánh giá môi trường công ty là khá thân thiện và “lành”, đối với một người mới và ngoài ngành, mình đã không hoà nhập được với mọi người trong một thời gian khá dài. Khi ấy mình phải đặt dấu chấm hỏi về điểm mạnh của mình là Relationship Building, với Relator nằm top.

• Và một chi tiết không thể không kể đến: mình chỉ đơn giản là không chịu được việc đi làm xa nhà, mình ngán cảnh kẹt xe mỗi sáng tối, ngán dòng người vật lộn trong khói bụi và tiếng bíp còi inh ỏi ở các ngã tư giao lộ. Lúc đó mình thấy mình nhớ và trân trọng khủng khiếp quãng thời gian được đi làm gần nhà.

Chỉ là, liệu mình có sẵn sàng từ bỏ chính mình ở giai đoạn ấy? Vậy thì,

Đi qua chuyển giao như thế nào cho bớt thương đau?

Thú thật là ở trong chuyển giao có khi mình đã chẳng nghĩ nhiều đến thế, đầu óc mụ mị mà. Bây giờ đi qua rồi thì mới nhìn lại và viết xuống, viết cho bạn, viết cho mình của tương lai. Cuộc sống của bọn mình có khi nào chỉ dừng lại ở một chuyển giao thôi đâu.

#1 Back to the basics - Neo mình về những nhu cầu thiết yếu nhất

Điều đầu tiên mình có thể làm được cho bản thân trong giai đoạn khó, là học cách buông bỏ, và thật sự nhìn nhận xem nhu cầu thiết yếu của mình đang nằm ở đâu. Mình không thể ép bản thân xù lông lên và gồng mình liên tục trong trạng thái Fight/Flight trong khi cái cơ thể và tâm trí mình thật sự cần là được nghỉ ngơi, được ở trong những trạng thái Intimate, hoặc Playful hơn. Mình lắng nghe khi cơ thể mình phát những tín hiệu xấu về mặt sức khoẻ: da thì break-out, period thì rối loạn, đau cột sống, đau cổ vai gáy, và hầu như mỗi ngày mình đi làm về trong trạng thái cạn kiệt năng lượng.

Khi cơ thể và tâm trí mình không thực sự hoạt động trong trạng thái tốt nhất của chúng, thì việc mình có thể làm là đảm bảo được những thứ cơ bản nhất có thể trong ngày:

• Ăn, uống, ngủ, nghỉ, tập luyện hoặc không: Khi việc nâng tạ không còn là Tactical Stress mà thay vào đó đang tạo thêm áp lực không cần thiết cho mình, mình quyết định tạm nghỉ tập gym một thời gian. Mình cũng không ép mình phải ăn nhiều, tăng cân hay gì cả, và cho phép bản thân tiêu thụ nhiều comfort food hơn bình thường nếu điều đó thực sự cần thiết. Điều này có thể không work với tất cả mọi người, và nghe nó có vẻ không lành mạnh, nhưng mình tin là mình biết giới hạn của mình ở đâu và giữ được những kỉ luật có chừng mực để không nuông chiều bản thân vô tội vạ. Mình không đi gym, nên mỗi bữa trưa đều sẽ đi bộ ra ngoài ăn, cũng là một cách để cơ thể không quá èo uột.

• Nghe nhạc, podcast thiền, thực hành hít thở: Mình nhớ có những buổi sáng vừa đến văn phòng đã muốn đi về, hoặc những giai đoạn mà mình để sự việc ở công ty ảnh hưởng đến mental health của mình, thì mình dùng cách này để kéo bản thân về với trạng thái bình tĩnh hơn. Mình không phải người thực hành thiền chuyên nghiệp, và cũng không làm nó quá thường xuyên, nhưng khi cần quick fix hoặc cần điều chỉnh nervous system khi thức dậy/trước lúc ngủ, mình sẽ mở Guided Meditations by Bunok hoặc Healing Frequency Meditation (1111 Hz).

• Sử dụng ngân hàng niềm vui vô tri: Đối với mình là xem Bigbang Theory và ngồi cười, thế thôi. Bạn có thể lập sẵn danh sách những điều khiến mình thoải mái, không cần nghĩ nhiều, healthy tương đối và giúp giải toả căng thẳng. Khi mệt quá, chỉ việc chọn một hoặc vài hoạt động để làm. Cứ chơi với mèo, ôm thú bông, làm vườn, xem hài độc thoại, cắm hoa đi. Cuộc sống mà thiếu niềm vui thì héo úa lắm.

• Journal/Reflection: Chỉ làm khi thật sự cảm thấy kết nối với nó, không đặt việc chiêm nghiệm và viết xuống trở thành một KPI nữa phải đạt được trong khi bản thân đang phải đối mặt với nhiều sự thay đổi. Lúc mệt quá thì có cố viết và rationalize cũng không hiệu quả, và có khi cơ thể bạn cần ngủ hơn là cần nghĩ, để tìm thấy lối ra.

• Ngắm hoàng hôn, chạm cỏ, đi dạo trong rừng,…: về với thiên nhiên chưa bao giờ là thừa thãi.

#2 Reaching out to support system - Xây dựng, mở rộng và đón nhận sự giúp đỡ từ nguồn lực bên ngoài

Một điều mình làm khác đi khi gặp khó khăn, mà mình mong nhiều người làm điều đó hơn, chính là chủ động liên hệ với supportive net, thậm chí có thể là ngay tại thời điểm khó khăn xảy ra. Không ai bắt bạn đi qua giông bão và ở trong trận chiến giằng co với tâm trí của bản thân một mình. Gia đình. Người yêu. Bạn bè. Đồng nghiệp cũ/mới. Vốn cộng đồng không bao giờ là thừa, đặc biệt khi bạn đang đối mặt với những thay đổi trong cuộc sống. Mình tập:

• Chủ động liên hệ và chia sẻ câu chuyện của mình: Tìm đến những người bạn, anh chị em cũng đang vào ngưỡng chuyển giao của họ, từng đi qua nó trong quá khứ, hoặc đơn giản chỉ là sẵn sàng lắng nghe mình. Nếu có khả năng, hãy mở rộng vùng hỗ trợ đến các Coach, Mentor, Chuyên viên tham vấn mà bạn tin tưởng.

• Chủ động tìm sự giúp đỡ, biết ai có thể offer điều gì, nhận offer khi có thể: Mình có người bạn nấu cơm và rủ mình qua ăn sau giờ làm, có người mở call cả tiếng đồng hồ để nghe mình hỏi vặn về những vấn đề technical trong công việc, có người hold space để mình ngồi xuống và tự chiêm nghiệm về những điều đang trải qua. Bạn mình sẵn sàng chia sẻ ghi chú trong giai đoạn chuyển giao của họ để mình nhận diện sự tương đồng và cảm thông cho bản thân.

  

  Thật sự ấy…

• Nguồn lực bên ngoài, hiểu rộng ra còn có thể là dịch vụ, vật chất giảm tải bớt những nhiệm vụ mình không sẵn sàng thực hiện: Mình đặt Btaskee dọn nhà thường xuyên hơn một chút, mua máy dọn cát tự động cho mèo, đặt Grab di chuyển những ngày thiếu năng lượng,… Điều này xảy ra được vì mình bám trụ lấy khoản lương hàng tháng mà công ty chi trả, nhưng đúng là những việc còn giải quyết được bằng tiền thì cũng chưa quá đáng lo.

Mình nhận ra, ở trong vùng trũng cũng không quá cô đơn.

Mình nhận ra, khi mình thẳng thắn thừa nhận về việc mình cần chia sẻ khó khăn, chấp nhận để lộ những khía cạnh vulnerable mà mình đang trải qua, mình cũng vô thức xây dựng mối quan hệ với support system của mình bền chặt hơn. Mình giúp họ hiểu mình hơn. Mình tin rằng những ai có mặt ở đó chứng kiến mình đi qua chuyển giao, đều đáng quý, và đều là những người góp phần quan trọng trong hành trình phát triển của mình.

#3 Creating joy, pay attention to the things that keep you alive - Làm điều mình thích, ngoài công việc

Mình thừa nhận mình có những tuần trì trệ, vừa thấy thiếu và tiếc thời gian cuối tuần, vừa thấy thiếu năng lượng trong tuần để dành cho những sở thích và mối quan tâm khác. Đến đây là thử thách về sự ưu tiên. Mình buộc phải đánh giá những mối quan hệ mình đang dành thời gian, những hoạt động mình làm hàng tuần và xem mình đang bị mệt đi vì đâu.

Mình tìm đến những hoạt động và vòng tròn kết nối khác ngoài công việc, tỉ mẩn chọn làm những thứ tiếp cho mình năng lượng, gặp những người khiến mình trở nên grounded hơn.

What feels energetically right to you?

Thời gian đó ngoài đi làm full-time, mình đã:

• Viết và đăng bài mỗi tuần. Tham gia thử thách Viết Đều & Hay, sau đó là Viết Tiếp Sức. Đọc blog và giao lưu với các đồng roai, sinh hoạt thường xuyên trong cộng đồng. Tham gia các sự kiện nhỏ, lớn của Mở. Những buổi tối còn năng lượng create/build, mình ngồi vào bàn và bật Discord writing gym lên và đắm mình vào không gian focus work cùng mọi người.

• Tham gia làm tình nguyện viên hỗ trợ Student Success Leader cho khoá học live class cuối cùng của Writing On The Net. Kết nối với nhiều SSL khác trong cộng đồng. Thực hiện một buổi chia sẻ nho nhỏ qua call cùng mọi người. Việc brainstorm ý tưởng, collab cùng với mọi người trong Mở cho mình nhiều sự an ủi, và thêm động lực để mình tiếp tục trở nên tốt hơn mỗi ngày.

• Tham gia hỗ trợ chuẩn bị cho Finding Purpose một khoá training về thực hành sử dụng strength của những người anh chị mà mình tin tưởng. Trách nhiệm của mình không quá nhiều, nhưng được làm việc cùng anh chị và tự tay tạo nên những chất liệu, khung hình giúp cho trải nghiệm học viên mượt mà hơn khiến mình vui.

• Đi một vài buổi gathering, workshop, nghe người này người kia nói về những thứ họ đang nỗ lực xây dựng, chia sẻ về các ý tưởng đang nung nấu. Tại một workshop về ghi chú của

  Đông Labs' Blog
  , mình được nghe về việc chủ động tạo ra những cơ hội trong công việc align với tầm nhìn cuộc sống, giá trị mà mình hướng tới, giúp mình apply luôn mental model đó vào trong giai đoạn chuyển việc.

• Thời gian chất lượng còn lại mình gặp gỡ bạn bè thân thiết, check-in với những người mình quan tâm, cập nhật về đời sống công việc lẫn cá nhân của nhau.

#4 Reframe, rebuild, reclaim my power - Nhớ lại thế mạnh của mình là gì, và tận dụng nó một cách triệt để

Bước vào một công việc mới, luôn có nhiều thứ cần phải thích nghi, từ scope of work hàng ngày đến những dự án được giao. Khi ở trong mớ bòng bong to-do list, kèm những nhiệm vụ không-phù-hợp, mình cảm thấy năng lực của mình chưa được tận dụng tối đa, và không fulfill trong công việc.

How am I contributing to the situation I say I don’t want?

Ngoài những tác động ngoài lề nằm ngoài tầm kiểm soát của mình như cấp trên, đồng nghiệp chung team, định hướng lâu dài của tổ chức, mình cũng phải thật sự thành thật với chính mình, xem có những hành động hoặc quyết định nào mình đang thực hiện ảnh hưởng trực tiếp đến cảm xúc và outcome của mình trong công việc.

Giai đoạn chuyển việc là một giai đoạn nhạy cảm đủ để mình có những khoảnh khắc bối rối về self-esteem, nhưng cũng là giai đoạn make or break làm tiền đề để mình bứt phá khi vào guồng.

Initial discomfort doesn’t necessarily indicate poor fit.

Nếu mình không take risk, không dấn thân, làm sao mình thu thập đủ dữ kiện rằng cái narrative này liệu có phù hợp với mình hay không. Nếu mình chỉ liên tục than thân trách phận, hoặc ngồi yên nhìn mọi thứ được định đoạt sẵn, thì sẽ không đến được phiên bản mình enjoy công việc hơn. Khi nhận ra rằng mình chưa thử đủ, mình quay về với strength-based approach, bám vào những thế mạnh tự nhiên để giúp mình tạo ra những thay đổi chủ động trong công việc, đồng thời xây dựng kết nối sâu hơn với đồng nghiệp.

• Tận dụng Developer & Individualization: Mình nhìn ra điểm mạnh của mỗi người, cho họ biết điều đó. Hiểu được ngôn ngữ của mỗi người, và nói chuyện với họ bằng ngôn ngữ của họ.

• Tận dụng Empathy & Relator: Mình lắng nghe khó khăn của mọi người, chia sẻ về khó khăn của mình (trong tầm chấp nhận được), tạo không gian cho vulnerability. Chấp nhận rằng mình không biết thứ mình không biết. Và trao lại thứ mình biết khi có ngữ cảnh phù hợp, như khi có những người mới onboard vào team, mình giúp họ catch up với team dễ dàng hơn.

• Tận dụng Arranger: Mình tối ưu hoá và sắp xếp những thay đổi mà mình có thể tác động được ở level của mình, đưa ra những đề xuất trong tầm kiểm soát ví dụ như cách vận hành một cuộc họp weekly, cách báo cáo công việc giữa các cá nhân trong team,…

• Tận dụng Input: Mình gom góp resources từ nhiều nguồn nhất có thể. Chủ động liên hệ với tất cả những phòng ban trong công ty để tham khảo về lời khuyên và hướng tiếp cận, đặc biệt những người liên quan trực tiếp đến dự án mình đảm nhiệm. Ngoài công việc, mình reach out đến bạn bè có va chạm với ngành để hiểu thêm về insights người dùng và những biến chuyển của ngành trong quá khứ mà có thể không được thể hiện trên tài liệu mạng.

Ngoài ra, mình đón nhận dự án mình muốn take ownership để chủ động học được những kỹ năng mình muốn học, trong thời gian mình còn làm ở vị trí này. Giành làm phần việc mà mình nghĩ là mình có thể làm nó một cách tốt nhất, giao tiếp với sếp trực tiếp về điều đó. Quan sát được những chỗ mình có thể add values cho mọi người. Ví dụ, đồng nghiệp của mình rất giỏi về vận hành và tổ chức thông tin, nhưng không giỏi truyền tải nó dưới dạng ngôn từ, mình sẽ giúp build up phần đó và thuyết phục với các sếp về ý tưởng mà bọn mình muốn thực hiện.

Dĩ nhiên những điều này mình không nhận ra ngay tại thời điểm chuyển giao xảy ra. Có những thứ mình ước đã làm sớm hơn, nhưng dù sao tất cả cũng được đúc kết thành những bài học mà mình vẫn đang tiếp tục trải nghiệm.

Bài học về những chuyển giao

What’s the worst thing that can happen?

Trong những ngày rối nhất, mình đã nghĩ: Cũng không có gì để mất. Tiền thì kiếm lại được. Thất nghiệp thì lại đi tìm việc mới. Độc thân lại càng dễ dàng hơn vì mình sẽ có nhiều thời gian lẫn không gian hơn để gục ngã và đứng dậy với nhịp độ của bản thân mà không chịu sự ảnh hưởng từ nhân tố phụ. Nghĩ đến đây, tự nhiên thấy đỡ hơn một chút. Thử kiên nhẫn với hành trình mà mình đang đi xem thế nào.

Intrinsic motivation không đủ thì mình dùng extrinsic motivation để vượt qua.

Sẽ có những giai đoạn mình cần chấp nhận là mình đang không thích những gì mình đang trải qua, mình không yêu công việc này 100%, nhưng nó đáp ứng được những nhu cầu khác của mình tại thời điểm đó (financial safety, job security, learnings, network…). Ở những giai đoạn như vậy, điều bạn có thể làm là cam kết hoàn thành công việc trong khung giờ hành chính, để năng lượng và thời gian cá nhân đầu tư vào học/làm cái mình muốn để sau đó chuẩn bị cho bước chuyển tiếp theo; hoặc chấp nhận đó là cuộc đời song song mà bạn sẽ sống.

Khi ở trong chuyển giao, hãy hỏi chính mình: Bạn đang học bài học gì từ việc đi qua chuyển giao này?

Cuối cùng là:

Để yên cho một người đi qua chuyển giao của họ.

Để yên cho một người đi qua chuyển giao mà họ cần phải trải qua. Không chỉ chuyển đổi công việc, mà nhiều loại chuyển giao khác trong cuộc sống đều có khả năng xáo trộn cuộc sống của họ. Đó cũng là bằng chứng một người làm được việc khó, và là bước mở ra nhiều cơ hội phát triển nhất về mặt tư duy, suy nghĩ lẫn khả năng thích nghi và rèn luyện sự bền bỉ bên trong mỗi người.

The things that hurt, teach.

The things that break you open, make you capable of achieving more.

Cảm ơn bạn đã đọc đến đây. Nếu được, hãy chia sẻ với mình bên dưới bình luận về một chuyển giao bất kì bạn từng (hoặc đang) đi qua cùng những suy nghĩ về nó nhé. Mình rất mong được lắng nghe :P

With clarity and love,

Hân

---

Bài viết thuộc thử thách Viết Tiếp Sức mùa 3.

#wotnalumni #withmo